Η τεχνική της Λιθογραφίας

Το 1796 στο Μόναχο, ο Βαυαρός συγγραφέας Αλόις Σένεφελντερ (Α. Senefelder) ανακάλυψε ότι θα μπορούσε να τυπώνει εύκολα και φθηνά τα έργα του χρησιμοποιώντας ασβεστώδεις πέτρες, που είναι πορώδεις και συγκρατούν το νερό. Στα πειράματά του βρήκε ότι όταν έγραφε με κάποιου είδους κηρομπογιά πάνω σε υγρό ασβεστόλιθο, το νερό δεν επηρέαζε τη “γραμμένη” περιοχή της πλάκας. Κατόπιν μ’ ένα κύλινδρο πέρασε λιπαρή μελάνη πάνω στην πλάκα και το αποτέλεσμα ήταν η μελάνη να απλωθεί μόνο στις περιοχές του ασβεστόλιθου, που είχαν προηγούμενα σχεδιαστεί με το κραγιόν. Πιέζοντας μετά την επιφάνεια του χαρτιού πάνω στην πλάκα, αποτυπωνόταν το προσχεδιασμένο είδωλο. Η τεχνικής της λιθογραφικής εκτύπωσης γνώρισε ακμή τον 19ο αιώνα, στη συνέχεια παρήκμασε μέχρι το 1935, οπότε με την ανακάλυψη νέων μεθόδων δημιουργήθηκε η εποχή της λιθογραφίας όφσετ (offset lithography).

Κινητά μεταλλικά στοιχεία

Δημιουργία των πρώτων κινητών μεταλλικών στοιχείων: το γράμμα χαραζόταν σε ένα κομμάτι μετάλλου με ένα αιχμηρό όργανο και χρησιμοποιούταν σαν καλούπι, όπου λιωμένο ρευστό μέταλλο χυνόταν μέσα σ’ αυτό. Όλα τα γράμματα της αλφαβήτου παράγονταν με τον τρόπο αυτό και ύστερα τοποθετούνταν μαζί, με την βοήθεια μιας ειδικής λαβίδας. Τα κενά ανάμεσα στις λέξεις φτιάχνονταν με την προσθήκη μεταλλικών στοιχείων που δεν είχαν γράμματα επάνω τους. Όταν ετοιμάζονταν με τον τρόπο αυτό μια ολόκληρη σελίδα, τη συγκρατούσαν με σπάγκο.

Η Λινοτυπία

Για να αντιμετωπιστεί η μαζική παραγωγή εντύπων, αναπτύχθηκαν μέθοδοι αυτοματοποιημένης στοιχειο-θεσίας: η λινοτυπία και η μονοτυπία. Η λινοτυπική μηχανή επινοήθηκε το 1884 από τον Όσμαρ Μεργκεντάλερ. Για 80 περίπου χρόνια αποτελούσε βασικό μέσο στοιχειοθεσίας, εξασφαλίζοντας πολλαπλάσια παραγωγή σε σχέση με το σύστημα στοιχειοθεσία με το χέρι. Τα τελευταία χρόνια η διάδοση της μονοτυπίας και κυρίως η εμφάνιση της φωτοσύνθεσης, έχουν περιορίσει τη χρήση της λινοτυπίας.

Η Μονοτυπία

Μέθοδος στοιχειοθεσίας με μεμονωμένα στοιχεία (χαρακτήρες) και όχι με συμπαγή γραμμή, όπως στη λινοτυπία. Η πρώτη μονοτυπική μηχανή κατασκευάστηκε το 1887 από τον Αμερικανό Τόλμπερτ Λάνστον. Το μονοτυπικό σύστημα στοιχειοθεσίας είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για παραγωγή βιβλίων που περιλαμβάνουν σύμβολα και αριθμούς. Συγκρινόμενη με τη λινοτυπία έχει το πλεονέκτημα ότι οι διορθώσεις μπορούν να γίνουν χωρίς αναστοιχειοθεσία ολόκληρης της σειράς.

Η Φωτοσύνθεση

Πρόκειται για την επιλογή και την προβολή, σε φωτογραφικό φιλμ, όλων των στοιχείων ενός κειμένου, τα οποία στη συνέχεια αναπαράγονται και συνθέτουν ένα πιστό αντίγραφο του πρωτότυπου. Οι πρώτες φωτοστοιχειοθετικές μηχανές εμφανίσθηκαν το 1945. Η εποχή της στοιχειοθεσίας κάνοντας χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, αρχίζει στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Σήμερα η προγραμματισμένη με υπολογιστή στοιχειοθεσία έχει κυριαρχήσει.

Στη φωτοσύνθεση, το κείμενο πληκτρολογείται σε μία φωτοστοιχειοθετική μηχανή και ταυτόχρονα “χαρακτηρίζεται” από το χειριστή ως προς το μέγεθος και τη γραμματοσειρά του. Στη συνέχεια το κείμενο αυτό τυπώνεται σε μια κορδέλα χαρτιού, την οποία ο σελιδοποιός προσαρμόζει στο μέγεθος της σελίδας του εντύπου. Η σελίδα φωτογραφίζεται και εμφανίζεται σε πολυεστερικό χαρτί ή φιλμ. Το φιλμ αυτό χρησιμοποιείται κατόπιν για εκτύπωση σε μηχανή όφσετ.

Η τυπογραφική μέθοδος

Οι τυπογράφοι είχαν τα στοιχεία τους σε “κάσες”, που είχαν ξεχωριστές θήκες για κάθε τύπο γράμματος.

Σχημάτιζαν τις λέξεις που ήθελαν παίρνοντας χωριστά στοιχεία, τοποθετώντας τα μαζί σε μία θήκη, το “συνθετήριο” (στοιχειοθεσία). Όταν τοποθετούσαν αρκετές αράδες, τις μετέφεραν σε έναν πάγκο ώσπου να ετοιμαστούν και άλλες σελίδες. Το υλικό για εκτύπωση το τοποθετούσαν σε ένα μεταλλικό πλαίσιο με λωρίδες και ξύλινες σφήνες, για να το συγκρατούν σταθερά στη θέση του. Μετά το τοποθετούσαν στο πιεστήριο, τα στοιχεία μελανώνονταν και ένα φύλλο χαρτιού πιεζόταν επάνω. Σήμερα η μέθοδος αυτή της παραδοσιακής τυπογραφίας έχει σχεδόν εκλείψει.

Περιστροφική Εκτύπωση

Η αρχή του κυλινδρικού πιεστηρίου είναι η εξής: Tο υλικό που θα τυπωθεί μεταφέρεται σε έναν ή πολλούς κυλίνδρους και όταν οι κύλινδροι αυτοί μελανωθούν η εκτύπωση μεταβιβάζεται στο χαρτί, που έρχεται σε επαφή μαζί τους καθώς περιστρέφονται.

Μέθοδος Offset

Τυπογραφική μέθοδος κατά την οποία η εκτύπωση κειμένων και εικόνων δεν γίνεται με τυπογραφικά στοιχεία, αλλά με φωτοχημική δράση. Κατά τη μέθοδο αυτή, αρχικά φωτογραφίζονται τα κείμενα σε ειδικό φιλμ και στη συνέχεια το φιλμ τοποθετείται πάνω σε μια φωτοευαίσθητη πλάκα, η οποία εκτίθεται στο φως. Μ’ αυτόν τον τρόπο το κείμενο του φιλμ μεταφέρεται φωτοχημικά στη λιθογραφική πλάκα, η οποία συγκρατεί το μελάνι στα σημεία που πρόκειται να τυπωθούν, ενώ στα υπόλοιπα σημεία που θα μείνουν κενά συγκρατεί μόνο νερό. Στη συνέχεια το περιεχόμενο της πλάκας μεταφέρεται σ’ έναν ελαστικό κύλινδρο, απ’ τον οποίο γίνεται τελικά η εκτύπωση στο χαρτί.

Επιτραπέζια Τυπογραφία

Με τη βοήθεια λογισμικού επιτραπέζιας τυπογραφίας (DTP software) συντάκτες και σχεδιαστές μπορούν να δημιουργήσουν βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά στην οθόνη ενός προσωπικού ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Το λογισμικό αυτό επιτρέπει στο σχεδιαστή να διαλέξει τους κατάλληλους χαρακτήρες από μια πλειάδα γραμματοσειρών, να σχεδιάσει τις σελίδες στην οθόνη του υπολογιστή, να τις αποθηκεύσει σε μαγνητικό δίσκο και κατόπιν να τις μετατρέψει σε φιλμ για φωτοσύνθεση.

Πηγή: tmth.gr